TẢN MẠN ĐẦU TUẦN.

 

 

 

                                       Dáng nhìn Bến Tre (ảnh của hongdang)

 

 

BẮT ĐẦU TỪ CHỮ TỬ

PNH có entry SINH DIỆT rất hấp dẫn bởi ảnh đẹp và lời bàn đầy tính triết lý. Từ chuyện sinh diệt có hơi hướng nhà Phật, khách khứa vui chuyện tán ra đến các chữ : tử, tử cung, rồi Dương Tử giang. Cứ thế, chuyện nọ xọ chuyện kia thật rôm rả. Nhưng kịch tính hơn cả là còm của bạn hanggraphic và trả lời của chủ nhà PNH mà Bu dẫn ra đây:

1.  “còm” của bạn hanggraphic: “Chữ "tử" trong "tử cung" không viết giống chữ "tử" trong "tử sinh", điều đó dân nữ hiểu rồi ạ. Đấy là em luận từ tên "Dương Tử Giang" không phải là "mặt trời chìm xuống sông" mà ra? ...... Mà chữ tử trong "Dương tử" viết cũng không giống hai chữ "tử" ở trên”

2. Chủ nhà PNH trả lời hanggraphic: “Tôi không rõ chữ tử trong Dương Tử Giang viết như thế nào, nếu không giống như 2 chữ tử kia, thì chữ tử có nghĩa là "sắc đỏ tía" chăng? Nếu vậy chữ Dương có lẽ là mặt trời?

                                        *

                                       * *

Ý kiến bạn hanggraphic nghe vui vui, ngồ ngộ. Đúng là Dương Tử  Giang  không phải là “mặt trời chìm  xuống trên sông”  vì sao vậy? Để trả lời,  Bu dẫn ra các tự dạng  ba chữ Dương Tử Giang để các bạn tham khảo:   

a) Chữ tử:  Người Tàu  có (khoảng) 11 chữ tử, xin dẫn ra 3 chữ có liên quan đến vấn đề đang bàn:

- 死:  (tử) chết

- 紫:   (tử) sắc tía, sắc tím

- 子:  (tử) con, gả, người có đức hạnh và học vấn, mầm giống, phần tử, số lẻ, tước tử, tiếng giúp lời như: đình tử (cái đình), tập tử (cái cặp), tráp tử (cái thẻ), một âm là tý (trong 12 con giáp)...

b) Chữ dương:  Có (khoảng) 32 chữ dương,  xin  dẫn ra hai chữ có liên quan:

- 揚:  (dương) giơ lên, bốc lên, khen...

- 暘 : (dương) mặt trời mọc , tạnh ráo

c) Chữ giang: Có (khoảng) 7 chữ giang, chỉ  dẫn ra 1 chữ

- 江: (giang):  sông lớn, sông cái, sông Giang (bên Tàu)

Như vậy bạn hanggraphic nói đúng, tử (死)  trong tử sinh ( 死 生) khác tử (子) trong tử cung ( 子宮 ), nhưng  chúng khác nhau vì nghĩa và tự dạng chứ không thể bảo Dương Tử Giang là mặt trời chìm xuống sông mà luận ra được.  Trong các bản đồ thế giới, trong các từ điển Hán Việt  Dương Tử  Giang có tự dạng :  揚 子 江 để chỉ một con sông bên Tàu  khởi nguồn ở Thanh Hải chảy ra biển Đông Hải dài 6385 cây số.  Nhân thể khẳng định với PNH rằng dương (揚) trong Dương Tử Giang không phải là chữ dương (暘) chỉ mặt trời.

 

TẾ NHỊ

Bạn Yên Sơn kể câu chuyện “Người tế nhị” thật lý thú. Đại thể ông giám đốc nọ bị tai nạn mất lỗ tái trái. Hôm phỏng vấn 3 người xin vào công ty làm việc ông đặt ra nhiều câu hỏi hóc búa, sau cùng cả ba đều phải trả lời một câu  như nhau: Anh (chị) thấy tôi có gì khác thường?

Người đàn ông thứ nhất trả lời  rành rọt:

- Ông không có lỗ tai trái

Vị giám đốc cho là mình bị xúc phạm, không nhận anh ta

Người thứ hai là một phụ nữ nói đúng sự thực:

- Ngài không có lỗ tai trái

Bất cần nhan sắc người đẹp ông giám đốc  từ chối cô ta.

Người thứ ba là một sinh viên trả lời bằng một câu hỏi lễ phép:

- Nếu tôi không nhầm thi ông đeo kính áp tròng

Ông giám đốc tròn mắt hỏi chàng sinh viên: Tại sao cậu có thể nói như thế.

Anh sinh viên từ tốn: Vì ngài không thể đeo kính có gọng.

Đọc xong ai cũng phải cười và liền đó là suy nghĩ về câu chuyện. Hình như để “không khí còm” nhẹ bớt phần suy tư, bạn nđnn nói giỡn chơi : “Vấn đề "tế nhị" này em được nghe từ bé, hay thế mà bị mẹ cấm tiệt! Tế là cúng, nhị là hai, tế nhị = cúng hai ...Anh Sơn không thích tế nhị à? Sao châm biếm vậy, hihi.” (Cúng hai là cái hung, bỏ chữ “g” đi là cái hun, mà hun cũng là ...hôn. hehehe )

Nhưng nói cho rành rọt “tế nhị” là gì cũng đa đoan lắm.  Từ điển Hán Việt Nguyễn Tôn Nhan kê ra 12 chữ tế và 8 chữ nhị, vậy ghép chữ tế nào vào chữ nhị nào cho ra  tế nhị mà ta đang bàn đến. Kể cũng lạ, các bộ từ điển Hán Việt đồ sộ của Đào Duy Anh, Thiều Chữu, Trần Văn Chánh, Trần thị Thanh Liêm...dẫn ra  chữ  tế và chữ nhị, chứ không có từ “tế nhị”. May thay từ điển Hoa Việt bỏ túi của Khổng Đức và Long Cương (nxb VHTT 1996, trang 476) có đưa ra tự dạng từ tế nhị:  細 膩 , trong đó tế (細) là nhỏ, mảnh mai, vụn, mịn, kỹ càng, tinh vi, tinh tế...và nhị (膩) là mỡ, trơn, mập, dơ bẩn, dính, chán ngấy, tinh tế.

     Có lẽ căn cứ vào cái phần “tinh vi”, “tinh tế” cùng có trong chữ  tế (細) và chữ nhị (膩) mà Đại từ điển tiếng việt đưa ra định nghĩa tế nhị như sau: “1- khéo léo, tinh tế, nhã nhặn trong đối xử (một con người rất tế nhị, ăn nói tế nhị) 2- có những tình tiết rất nhỏ, sâu kín khó nói hoặc không thể nói ra được (vấn đề này rất tế nhị, việc này tế nhị lắm).  Anh sinh viên  trong câu chuyện của Yên Sơn thấy không nói thẳng ra ngài giám đốc chỉ có một tai nên phải nói đến kính áp tròng.  Tế nhị đến thế là cùng, không tuyển anh ta vào công ty chỉ có dại.