NGÀY TẾT NÓI CHUYỆN CHƠI THƠ

Bulukhin chơi ...rừng bạch đàn

Xưa nay người ta thường chơi thơ vào  dịp tết đến xuân sang với nhiều kiểu chơi  lý thú:  Treo cờ thơ, bình thơ, thả thơ bay lên trời, chép thơ vào hình tròn, hình vuông, hứng lên chép cả vào thúng mủng rổ rá mang đi triển lãm. Riêng ông Phạm Mạnh Danh (1) cách nay hơn nửa thế kỉ có kiểu chơi thơ độc nhất vô nhị mà không mấy ai theo được.  Kể như ở Việt Nam, ông là thủy tổ của nghệ thuật sắp đặt, không sắp đặt đồ vật mà sắp  đặt thơ. Xin giới thiệu  sau đây 2  trong rất nhiều kiểu chơi của ông Phạm Mạnh Danh để quý vị thưởng thức.

Kiểu 1. Rút bốn câu thơ (chữ Hán đã phiên âm) trong bốn tác phẩm khác nhau của  Tàu, ghép lại có một bài thơ tứ tuyệt đủ niêm luật, dịch ra sẽ có bốn câu trong truyện Kiều.

 

1.a

Lưu thù dư tình bổ hóa công        (rút trong Liễu Trai)

Hồng nhan lưu lạc hận nan cùng  (.. Bách Mỹ)

Sinh tiền cá cá thuyết ân ái           (.. Kim Cổ kì quan)

Mạnh lý vô thời tổng thị khô        (..Thăng Bình truyện)

Dịch

Phụ phàng chi mấy hóa công

Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha

Sống làm vợ khắp người ta

Hại thay chết xuống làm ma không chồng.

 

1.b

Quế luân tà chiếu phấn lâu không.  (rút trong Tình sử)

Thủy tế, hoa gian ảnh đạm nùng.    (.... Trụ Xuân Viên)

Trù tướng đông lân thiên thụ tuyết  (...Thi Lâm)

Hải đường khai tận nhất đình hồng  (.. Đường thi)

Dịch

Gương Nga chênh chếch dòm song

Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.

Hải đường lả ngọn đông lân

Hạt sương trĩu nặng, cành xuân la đà

 

1.c

Thùy gia tiêu tức đậu đông phong.  (rút trong  Tình sử)

Khứ khứ ly ly tổng tụy dung            (...Ỷ Lâu mộng)

Liệu đắc kim sinh vô ngã phận        (...Tái sinh duyên)

Lai sinh hoặc giả ký trùng phùng     (...Tái sinh duyên)

Dịch

Vì ai ngăn đón gió đông

Thiệt lòng khi ở đau lòng khi đi

Trùng phùng hù dọa có khi

Thân này thôi có còn gì mà mong

 

1.d

Nhất niên xuân sự đáo trà mi     (rút trong Đường thi)

Dĩ bị du phong thám đắc tri         (....Thi lâm)

Nhuyễn ngọc ôn hương thùy vị tích   (...Ỷ Lâu mộng)

Hối giao vũ đố dữ phong xuy        (....Hồng Lâu mộng)

Dịch

Tiếc thay một đóa trà mi

Con ong đã tỏ đường đi lối về

Một cơn mưa gió nặng nề

Thương gì đến ngọc tiếc gì đến hương.

 

Kiểu 2. Chọn nguyên một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt trong sách Tàu (có chua rõ tên bài thơ, tên tác giả,  tên sách) sau khi dịch ra có bốn câu thơ Nôm của bốn tác phẩm khác nhau.

 

2.a

ĐỀ TÍCH SỞ KIẾN XỨ    (Thơ của Thôi Hộ, Đường thi)

 

Khứ niên kim nhật thử môn trung

Nhân diên đào hoa tương ánh hồng

Nhân diên bất tri hà xứ khứ

Đào hoa y cựu tiếu đông phong

Dịch

Lét trong cửa tía mây trùng     (trong tác phẩm Ngọc hoa)

Vẻ hồng kia với má hồng đua tươi    (.....Ngọc kiều lê)

Trông theo nay chẳng thấy người    (.....Chinh phụ ngâm)

Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông  (....Thúy Kiều)

 

2.b

XÍCH BÍCH HOÀI CỔ       (Thơ của Đỗ Mục, Đường thi)

 

Chiết kích tầm sa thiết vị tiêu

Tự tương ma tẩy nhận tiền triều

Đông phong bất dữ Chu Lang tiện

Đồng Tước xuân thâm tỏa nhị kiều

Dịch

Đá hoa sẵn, nhạc vàng treo (trong tác phẩm Bích câu kỳ ngộ)

Nhìn xem dấu cũ ra chiều hoài nhân   (.... nữ Tú tài)

Gió đông chẳng đoái vừn xuân            (.....Lục Vân Tiên)

Một nền Đồng Tước khóa xuân hai Kiều  (...Thúy Kiều)

 

2.c

ĐỀ HOA CÚC (thơ của Đặng Thị, Tình sử)

 

Lương công diệu thủ ổn an bài

Bút để di lai chi thượng tài

Lục diệp hoàng hoa trường tự mỵ

Đằng nhân bất hứa điệp phonh lai

Dịch

Bức tranh ai khéo vẽ vời   (trong tác phẩm Bướm Hoa)

Phẩm đề xin một vài nhời thêm hoa  (....Thúy Kiều)

Rõ ràng xanh lá đỏ hoa   (..Tống Trân)

Tường đông bướm lại ong qua mặc lòng (...Hoa Tiên)

-------------

(1) Tác giả sách Bút hoa thi thảo, xuất bản tại Nam Định 1942

 

                             Người không hề quen biết