ĐÔI LỜI VỚI BẠN HOA SÚNG

Vách đá ở động Phong Nha

( Ảnh của Thành Huế)

 

 

Bạn ấy là PNH, chụp ảnh chuồn chuồn, hoa bướm, đẹp tuyệt, nhưng  Bu muốn  gọi “bạn hoa súng”  vì ảnh hoa  súng của bạn đẹp không kém gì ảnh hoa bướm, mà Bu  lại rất yêu loài hoa này. Hôm nay bạn Hoa Súng hỏi Bu một câu thú vị : “Tôi  muốn hỏi Bu về TÍNH CÓ,  tức cái có  đồng  nghĩa với TÍNH KHÔNG chứ không phải phản nghĩa”

 

   Trước hết tạm chưa nói đến sự đồng nghĩa giữa có và không mà chỉ nói vắn tắt cách hiểu thông thường hai từ đó.

1-  CÓ:  là từ biểu thị  trạng thái tồn tại nói chung Có ai đến đây. Cơ hội ngàn năm có một

2-  KHÔNG: Là từ biểu thị ý phủ định đối với điều được nêu ra sau đó (có thể là một hiện tượng, sự vật, hoạt động, trạng thái, tính chất hoặc tính cách) Không một bóng cây. Không ai nói gì cả.  Không thầy đó mầy làm nên.  Máy không chạy. Người  không được khỏe.

    Như vậy, "có" và "không" theo cách hiểu thông thường là từ nọ phủ nhận từ kia. Đã "có" thì không thể "không", đã "không" thì không thể có. Nhưng  PNH đang nói "có" và "không" cùng  nghĩa tức là bạn đã theo tinh thần Bát Nhã tâm kinh của Phật giáo rằng  “sắc tức thị không, không tức thị sắc” ( 色 卽 是 空, 空 卽 是 色 ). "Có" trong trường hợp PNH nói chính là “sắc”.  Nói rõ thế nào là "sắc" tức đã trả lời  về “tính có” mà bạn hỏi. Theo  luận lí nhà Phật thì "sắc" là một trong ngũ uẩn (5 điều tích gộp lại) là:

1- Sắc:  Chỉ thân và lục căn (6 giác quan) mắt, tai, mũi, lưỡi, thân , ý.

2- Thụ: Cảm giác

3- Tưởng: Nhận biết các cảm giác

4- Hành:  Hoạt động của tâm lý sau khi có tưởng

5- Thức:  Bao gồm sáu dạng ý thức liên hệ với 6 giác quan.

Cho dù  nói về “sắc” nhưng Bu phải dài dòng về ngũ uẩn để dẫn tới  “sắc” là “không”. Phật giáo cho rằng con người được tạo thành từ 5 cái uẩn đó không gì khác hơn là một sự giả hợp, không có một cái “ta” thực sự đứng đằng sau con người đó tức là vô ngã.  Tri kiến về tính vô ngã của ngũ uẩn là một trí kiến rất quan trọng, nó có thể đưa đến giải thoát. Đại sư người Đức  Ni -a -na Ti-lo-ka trình bày như sau về tầm quan trọng đó. “Đời sống của mỗi chúng ta thực chất chỉ là một chuỗi hiện tượng thân tâm, một chuỗi hiện tượng đã hoạt động vô lượng kiếp trước khi ta sinh ra và sẽ tiếp tục vô tận sau khi ta chết đi. Ngũ uẩn này dù riêng lẻ từng uẩn hay hợp chung lại  chúng  không thể tạo thành một cái gì gọi là cái ta. Ngoài chúng ra, không còn cái gì được gọi là một  thể của cái ta độc lập với chúng để ta tạm gọi là cái ta. Lòng tin  có một cái ta, có một nhân cách độc lập chỉ  là một ảo tưởng” (1) Joseph Goldstein cũng viết “Cái mà chúng ta gọi la cái ta chỉ là ngũ uẩn hiện hành vô chủ” (1). Nhà Phật còn tính ra rằng trong một ngày thân ta đổi thay, thay đổi, nghĩa là chết đi sống lại...có tới  6.400. 099.980 lần, tính gần đúng cho một giây thân ta thay đổi 1.481.504 lần!  Vậy thì PNH và Bulukhin là người nào trong số gần một triệu rưởi lần thay đổi trong một giây đồng hồ ấy.  Chúng ta có mà vẫn không. Không ở đây không phải là trống rổng, mà là không có thật như ta nhận thức. Cái mà bạn gọi có (hữu) chỉ là “giả hữu” mà thôi. (2) Huhuhu!

(1)   Dẫn theo Nguyễn Tường Bách và Chân Nguyên trong Từ điển Phật Học

(2) Dẫn theo Phật học tinh hoa của Thu Giang Nguyễn Duy Cần