Đường Hồ Chí Minh nhánh tây, dọc Trường Sơn (Quảng Bình)
Ngả tư giữa đường 20 và đường HCM nhánh tây. Trước mũi xe là cầu Chà Ang. (Bố Trạch Quảng Bình)
Suối Trường Sơn cắt qua đường HCM nhánh tây (Quảng Ninh, Quảng Bình)
BuLukhin hồi mới ra trường (ảnh chụp lại từ bằng tốt nghiệp Đại học) một trong hai nhân vật của hồi ức
Bulukhin tác giả bài viết
Dâu rừng ảnh mạng
Chưa
đến tháng tư mà các phương tiện truyền thông đã nói nhiều về chiến dịch Hồ Chí
Minh. Bu bồi hồi nhớ lại thời mới ra trường lăn lộn trên rừng Trường Sơn đảm bảo
cầu đường thông suốt cho xe ra mặt trận. Mẫu hồi ức này đã đăng
trên Multiply và báo Quảng Bình số tết năm 2013
Trên đường trở lại Phòng kỹ
thuật công trường 15 bu lòng vui phơi phới, tự thưởng cho mình một cuộc vẫy
vùng bơi lội trên dòng suối Hà Vi đẹp thâm u và huyền bí. Suối này gần một xóm
nhà dân có đội Thanh niên xung phong 315 đóng quân. Nhìn lên đồi dâu rừng hấp dẫn
quá, bu dấu vội chiếc xe đạp phượng hoàng vào lùm cây rồi đi ngược lên đồi, thây kệ máy bay Mỹ ì ầm
trên đầu. Chao ôi là dâu, dâu bạt ngàn
tít tắp. Cây dâu rừng không cao, chỉ lên đến ngực là cùng, quả to lắm bằng đầu
ngón tay trỏ, mới nhú ra khoe màu xanh ngọc bích, dần dà chuyển sang đỏ tươi,
chín mọng thâm trầm màu đỏ thẫm. Sách Đại
Nam nhất thống chí ghi “Rượu dâu: sản ở huyện Minh Chính, dùng quả dâu núi ủ
thành rượu, vị ngọt, có lệ tiến”. Lệ tiến
là dâng lên vua, Minh Chính là huyện Bố Trạch Quảng Bình ngày nay, nơi có Quốc
lộ 15 đi qua mà bu vừa lập chiến tích. Chỉ trong vòng mười lăm phút bu tuốt vào
đầy chiếc mũ cối bọc vải xanh Tô Châu. Lại tìm một khoảnh đất có chỗ trũng để dọn
tiệc ngộ nhỡ bom rơi đạn lạc mà lăn xuống. Không gì tuyệt bằng khi đang khát mà
được chén dâu rừng. hihihi, ta là thảo dân, ta cũng là vua, không ai tiến thì
ta tự tiến lấy. Cái vị dâu chua chua ngọt ngọt như có ma lực gọi mời, một mình
làm một đại tiệc, chẳng mấy chốc mà bu xơi hết số dâu đựng trong chiếc mũ cối…
***
Chiến tích mà bu nói đến chẳng qua là chó ngáp
phải ruồi. Số là hồi đó Mỹ chuyển hướng oanh kích từ quốc lộ 12 quay sang băm
nát Quốc Lộ 15 đoạn từ phà Xuân Sơn (nay là bến thuyền Phong Nha) vào trị trấn
Cộn. Không hiểu không lực Hoa Kỳ định dở
chiêu gì đây. Bu được giao nhiệm vụ đi thống kê có bao nhiêu hố bom làm hỏng đường
cần phải san lấp, khối lượng san lấp là bao nhiêu, có bao nhiêu quả bom nổ chậm,
tất cả những gì đã thống kê phải gắn vào lý trình đường bộ. “cậu phải làm chính
xác và khẩn trương trong vòng bốn ngày để tôi có số liệu báo cáo lên ban chỉ huy công trường trong cuộc
họp bàn công tác bố trí quân cán trên toàn tuyến 15 sắp tới”. Đấy là mệnh lệnh
của đồng chí trưởng phòng kỹ thuật kiêm bí thư chi bộ. Năm mươi cây số chi chít
hố bom và bom nổ chậm mà thống kê trong vòng bốn ngày thì chỉ có phép lạ mới
làm được. Thực ra, đồng chí trưởng phòng đang thực thi nghị quyết của chi bộ nhận
định về một số cán bộ kỹ thuật trẻ không mấy nhiệt tình phấn đấu đứng vào hàng
ngũ của đảng. Riêng bu chi bộ phê thêm, “anh này sặc mùi tiểu tư sản, nghe đâu
học hành giỏi giang nhưng chỉ là lý thuyết suông, mới ra khỏi giảng đường đại học
non tháng, kiến thức chiến tranh là dê rô, bởi vậy cần phải theo dõi và thử
thách nhiều”. Thế nhưng chỉ có ba ngày là bu làm xong công việc. "Phép lạ"
của bu là đi đến địa phương nào cũng trình giấy giới thiệu (do phòng hành chính
cấp) cho người có trách nhiệm của địa phương đó. Thấy cậu bé thư sinh mà là kỹ
sư cầu đường thì họ thương và nể, các cô choai choai càng nể tợn. Hóa ra khi
bom nổ hoặc bom chưa nổ thì dân quân tự vệ nơi đó đã theo dõi, ghi sơ đồ, và cắm
biển báo hiệu hẳn hoi. Bu chỉ việc xin ghi lại và thẩm tra những nơi thấy cần
thiết.
***
Đúng là tham của rừng rưng nước
mắt, đại tiệc dâu vừa xong thì bu thấy trong đầu ong ong, cả đồi dâu như chếnh
choáng, cây cối ngả nghiêng, núi đồi lảo đảo. Bu lấy cặp tài liệu gối lên đầu
và nằm lăn ra đất, chẳng còn biết trời trăng gì nữa… Không! Bu đang đi cạnh bờ
suối Hà Vi thâm u và huyền bí, hai bàn chân không bén đất, mà lướt thướt trên đọt
cây dâu rừng. Và kìa, nước suối Hà Vi dâng cao, bu chạy ngược lên đồi nhưng nước
cứ đuổi theo mãi, mà lạ, càng chạy nhanh càng không thấy mình dịch chuyển được
bao xa. Hoảng quá bu trèo lên một cây cao, nhưng các cành cây đầy rắn rết,
chúng nó cũng chạy nước để được sống. Bu đành nhảy tùm xuống nước muốn ra sao
thì ra, may sao vớ được một khúc gỗ đang trôi về phía cầu Hà Vi. Bu rùng mình
vì lạnh, miệng ú ớ và vùng dậy. Quái lạ, mặt mũi tóc tai bu ướt sũng những nước
là nước. trước mặt bu nhập nhòa bóng người
con gái mặc đồng phục “Ba sẵn sàng” màu cỏ úa. Nàng ngồi đó, tóc dài chấm đất,
tay cầm chiếc khăn bông cũng màu cỏ úa ướt đẫm nước. “A! người này vắt nước lên
mặt mũi mình đây”, bu nghĩ thế, và chưa kịp nói lời cảm ơn thì cô gái đưa bu một
nắm lá tươi, nói như ra lệnh, anh nhai và và nuốt ngay nắm lá này vào… Bu ngoan
ngoãn làm theo, vài phút sau thấy những gì trong bụng cứ bò dần lên cổ họng, vừa
chạy khỏi chỗ nằm được vài bước thì nôn thốc nôn tháo. Sợ quá, dâu rừng nhào ra
đỏ như vệt máu loang, được cái thấy người như nhẹ hẳn ra. Và sau khi ngấu nghiến
hết veo ba bánh lương khô cao cấp A72, uống
vài ngụm nước có hòa mấy viên tăng lực của cô gái trao cho, bu mới hoàn hồn trở
lại.
***
Cô gái “Ba sẵn sàng” bảo đã
nhiều người say dâu rừng rồi, bụng đang đói mà ăn quá nhiều dâu vào là say. Em
đang giặt dưới suối thấy có người giấu xe đạp vào bụi rồi đi lên đồi dâu mãi
không thấy xuống là biết có chuyện rồi. Chị Hải ngoài Móng Cái mà biết chuyện
anh say tít mù thế này chắc lo lắm đây.
Bu ngờ ngợ, sao con người trên trời rơi xuống này lại biết chị Hải ngoài Móng
Cái? Anh ngạc nhiên lắm sao? Em còn biết
cả chuyện chị ấy đã từng hát cho các chiến sĩ cao xạ pháo ngoài ấy nghe bài Quảng
Bình quê ta ơi nữa kia, vừa hát vừa khóc nức nở, người ta hỏi tại sao thế, chi ấy
bảo, người yêu em đang chiến đấu trong tuyến lửa Quảng Bình… Thì có gì mà lạ,
do anh quay đi trở lại nhiều lần, chiếc cặp ba dây anh làm gối tung ra, gió làm
giấy tờ trong cặp bay tung tóe, em đã nhặt lại, sắp xếp ngăn nắp hộ anh, trong
đó có lá thư chị Hải… Bu bảo, tôi cảm ơn cô lắm lắm, nhưng riêng vụ đọc thư thì
tôi phải kiện cô ra tòa. Cô gái hồn nhiên, anh kiện thì em đi hầu, và thế này,
anh trả lời được một câu hỏi của em thì em chịu hầu kiện, còn nếu không thì
thôi. Cô hỏi đi, tôi sẵn sàng trả lời. Vậy anh nói em nghe, tại sao quả dâu có
màu đỏ. Ơ hay! Thiên nhiên tạo hóa sinh ra thế thì tôi biết làm sao được, vậy
thì cô có giải thích được tại sao không?
***
Cô gái kể với nụ cười không tắt
trên môi. Ngày xửa ngày xưa quả dâu chín vẫn xanh, nó chỉ đỏ khi một đôi trai
gái vùng này yêu nhau mà không đến với nhau được. Chàng trai con nhà quyền quý,
giàu có, chữ nghĩa đầy mình. Cô gái tuy xinh đẹp nhưng nhà nghèo. Bố mẹ chàng
trai kiên quyết không chọn cô gái nhà nghèo kia về làm con dâu. Bị bố mẹ ngăn cấm,
nhưng hai người vẫn lén lút hẹn hò gặp gỡ nhau bên suối Hà Vi dưới chân đồi dâu
này. Một hôm cô gái ra ngồi đợi người yêu ở mô đá to đùng bên suối mà chúng ta
nhìn thấy kia. Đợi mãi, đợi mãi, vẫn chưa thấy người yêu đến. Bỗng nhiên một
con hổ xuất hiện trước mặt, cô gái vùng chạy vào rừng dâu, hổ đuổi sát nút, cô
gái cởi khăn ra ném vào mặt hổ. Con vật
theo bản năng, ngoạm lấy tấm khăn và giằng xé rách vụn. Cô gái chạy
thoát thân…Bấy giờ cũng là lúc chàng trai đến chỗ hẹn người yêu, không thấy
nàng đâu, chàng bổ đi tìm. Một lúc sau chàng phát hiện ra dấu chân hổ và nhặt
được tấm khăn mà người yêu vẫn bịt mặt để dấu mọi người mỗi lần đến chỗ hẹn.
Chàng bật khóc khi thấy tấm khăn đầm đìa máu đỏ, nghĩ là nàng đã bị hổ ăn thịt
rồi. Thực ra đấy là máu con mồi còn dính vào miệng hổ mà nó vừa săn được trước
đó chưa lâu. Chàng trai đau xót khôn cùng, trở lại chỗ hẹn và rút kiếm ra đâm
vào ngực ... Cô gái thoát chết, trở lại chỗ hẹn thì ôi thôi chàng đã tắt thở.
Nàng buồn rầu rút kiếm ra khỏi ngực chàng trai và cắm sâu vào trái tim mình để
mong được gặp chàng ở một thế giới khác.
Máu hai người đã lần lượt phun ra ướt đẫm những quả dâu, biến chúng đang
xanh hóa thành đỏ. Thế rồi hết mùa này
sang mùa khác, giống dâu có quả màu đỏ ấy lan tràn khắp cả vùng đồi mà anh và
em nhìn thấy đó.
***
Câu chuyện làm bu bàng hoàng
mặc dù không tin là có thật, và chưa biết phản ứng ra sao thì cô gái chỉ lên trời
bảo, bây giờ nơi đây không còn hổ nữa mà trên trời kia, lũ con ma và thần sấm
Hoa Kỳ đang gieo rắc cái chết. Anh xem, ba chiếc thần sấm đang kiến lập vòng
tròn sát thủ, chúng ta ngồi ở tâm cái vòng tròn ấy đấy. Bu bảo, mục tiêu bọn
này chắc chắn là cầu Hà Vi. Cô gái đế thêm, cầu Hà vi và những con người giữ
cho chiếc cầu ấy thông xe ngày đêm…Bỗng cô gái nói to, kìa một chiếc đang lấy độ cao, bu đảo mắt
nhìn theo ngón tay cô gái chỉ, đột nhiên cô thét lên, nằm xu… uống …xuống, rồi
xô mạnh bu vào chỗ đất trũng và nằm đè lên. Chao ôi, ta là nam nhi thân dài vai
rộng, ai lại để một cô gái chân yếu tay mềm che chở thế này. Bu nổ lực vùng vẫy,
cô gái dùng hết sức ấn đầu bu xuống, nói trong hơi thở, anh Toàn, anh rất cần
cho cuộc chiến này, anh không được chết, hiểu chưa nào…Bỗng cả đồi dâu rùng
rùng như động đất, tiếng gầm rú xé nát bầu trời, hai tiếng nổ liên tiếp xé tai.
Mấy giây sau, đất đá rơi xuống chỗ hai đứa nằm nghe lộp độp, bu nhoài người xem
cô gái có bị đất đá gây thương tích gì không. Cô hét vào tai bu, mới một chiếc
cắt bom, còn hai chiếc nữa …Em không làm sao đâu. Sáu lần đất rung chuyển, sáu
lần bom nổ, đúng như cô gái dự đoán…Rồi ba chiếc con ma cũng bay về phía biển.
Cô gái thảng thốt, thôi chết rồi, xóm nhà dân đang cháy, đơn vị 315 của em
không biết có làm sao không. Em phải về đây, bu nắm tay cô giữ lại như một phản
ứng vô thức, nàng nói hẹn gặp lại anh, rồi vụt chạy như một cơn lốc về phía lửa
khói nghi ngút bên kia suối. Bu quay lại chỗ bị say dâu rừng lấy cặp tài liệu
và nhặt được chiếc khăn bông xanh màu cỏ úa của cô gái dùng để đắp nước lên mặt
bu. Ở một góc khăn có chữ Na thêu chỉ đỏ. Na,
hẳn là tên cô gái Ba sẵn sàng, nàng vụt hiện rồi vụt biến trước bu như một
tia chớp. Na..Na… thế nào anh cũng phải gặp lại được em
***
Cuộc sống thời chiến rày đây
mai đó. Sau chuyến đi công tác nhớ đời ấy, bu được tổ chức ty giao thông điều
lên công trường 12. Chỗ ở mới của bu là bản Lằng khằng thuộc tỉnh Khăm Muộn nước
Lào. Nhiều năm sau, gặp ai ở công trường 15 cũ bu đều hỏi thăm về đơn vị 315 với
người con gái có tên là Na. Mỗi người nói một cách. Người này bảo đơn vị 315 có
cô giáo dạy bổ túc văn hóa tên là Nga đã hy sinh trong trận Mỹ thả bom bi. Người
khác kể, đơn vị 315 có một cô giáo dạy văn hóa, không rõ tên gì, trước giải
phóng lấy một anh cán bộ kỹ thuật trung cấp quê Thanh Hóa, cô ấy phải rời đơn vị
về quê chồng vì đang nuôi con nhỏ. Với
bu, một khi quả dâu rừng còn màu đỏ, nước suối Hà Vi còn mải miết về xuôi, thì
Na vẫn sống hoài trong kí ức một thời đạn bom vậy.