Thứ Sáu, 20 tháng 1, 2012

TẢN MẠN CUỐI NĂM.

 

 

Trưa ngày 27 tết Nhâm Thìn, bưu điện Vũng Tàu đưa đến tận nhà bu hai tập thơ "Cửa mở"  và "Cửa đã mở" của Việt Phương do cháu Đàm Quỳnh Anh ở Hà Nội gửi tặng. Thời trai trẻ ở Hà Nội, hễ cứ nghe Việt Phương diễn thuyết ở đâu bu cũng lần mò tới nghe.  Có hôm đang nghe thì trời đổ mưa, kệ , cứ ngồi nguyên giữa sân, vừa vuốt mặt vừa nghe như nuốt lấy từng lời. Thời ấy đám sinh viên ngoài bắc mê Việt Phương như điếu đổ. Mê vì ông nói hay, vì ông còn là thư kí của thủ tướng Phạm Văn Đồng. Thế rồi năm 1970  Nhà Xuất Văn học cho ra đời tập thơ "Cửa mở" của ông. Bu và đám bạn bè lăn ra đọc, mượn nhau mà đọc lấy đọc để. Đọc vì cái tên Việt Phương, vì những bài thơ lạ. Toàn tập thơ của ông không một bài nào vong bản kiểu " Yêu biết mấy, nghe con tập nói.Tiếng đầu lòng con gọi Stalin!" (Tố Hữu). Hoặc hô khẩu hiệu "Tôi đã từng làm thơ về mây về gió. Tôi sẽ còn làm thơ về sen ngó với đào tơ. Nhưng hơn cả xưa kia, hơn cả bao giờ. Tôi làm thơ về chuyên chính vô sản" (Xuân Diệu). Việt Phương mạnh dạn vạch ra cái giáo điều ngô nghê của một thời:

Ta cứ nghĩ đồng chí rồi thì không còn ai xấu nữa

Trong hàng ngũ ta chỉ có chỗ của yêu thương

Đã chọn đường đi, chẳng ai dừng ở giữa

Mạc Tư Khoa còn hơn cả thiên đường

Ta nhất quyết đồng hồ Liên Xô tốt hơn đồng hồ Thụy sĩ

Hình như đấy là niềm tin,  ý chí và tự hào

Mường tượng rằng trăng Trung Quốc tròn hơn trăng nước Mỹ

Sự thơ ngây tuyệt vời và ngờ nghệch làm sao

(Cuộc đời yêu như vợ của ta ơi)

Vậy là Cửa mở của Việt Phương thành khối thuốc nổ làm tung lên vô vàn dư luận ở Hà Nội và cả miền bắc Xã hội Chủ nghĩa. Những người mê ông hoang mang, người ta thu thồi thơ Cửa mở, bọn bu phải dấu diếm đọc chui . Các nhà tuyên huấn, các nhà văn nô, thơ nô, được thể đánh hội đồng. Họ biến cái tên Việt Phương thành một tính từ chỉ sự suy thoái và tráo trở. Người ta không thể hiểu nỗi ông thư kí thủ tướng lại "vô tổ chức" đến  nỗi:

Cứ đêm đêm, ta lại xét kết nạp ta vào Đảng

Thời gian đòi hỏi mãi cao thêm

Để trọn đời, từng giờ là cộng sản

Những nỗi đau ta cũng sáng búa liềm

(Tâm sự Đảng viên)

Nhưng Việt Phương thực sự "nốc ao" bởi bài thơ "Đảng" với hai câu cuối:

Đảng của ta khi lịm đi không sống nữa

Sẽ để lại cuộc đời chỉ còn rực rỡ có tình yêu

Chao ôi! Đảng siêu phàm hơn cả thần thánh mà lịm đi thì chả hóa  ra Đảng  gần chết rồi sao? Huhuhu.

    Bu xuống dòng và xin kể mẫu chuyện nhỏ liên quan đến ý thơ Việt Phương. Số là đã lâu lắm, trong đám nhân viên của bu có anh chàng Trần Quốc Tuy là một kỹ sư cầu đường giỏi, đẹp trai, Tuy đem lòng yêu thương một cô gái tên là Hường. Hường xinh tươi, không lộng lẩy nhưng duyên dáng và thùy mị. Biết bố Hường là nhà thơ Phan Văn Luyến, bạn vong niên rất thân bu, nên Tuy năn nỉ: Nghe đâu bố Hường nghiêm và khó tính lắm, anh hộ tống em đến nhà Hường một lần lấy đà, chứ đi một mình thì em run lắm. Buổi đầu ra mắt bố Hường êm đẹp. Xem ra cô cậu đầu mày cuối mắt như đã vào cơn say.  Bu chưa kịp mừng thì một hôm cụ Luyến gọi điện bảo đến ngay có chuyện muốn nói. Bu vừa đặt chân vào nhà thì nhà thơ vào đề: Chà chà, cái anh kỹ sư của cậu giỏi giang đâu không biết, chỉ thấy lập trường giai cấp quá yếu. Giác ngộ chính trị là con số không. Bu sửng sốt, nó làm sao hở bác.  Còn sao với trăng gì nữa, ai đời nó bảo Đảng là phương tiện chứ không phải mục đích. Lại ví dụ đi xe đò vào Huế thì mục đích là Huế chứ không phải bản thân chiếc xe đò. Bu lựa lời nhỏ nhẹ để hạ cơn bốc hỏa của ông. Bác à, chính Lên Nin cũng nói như thế mà. Đảng là tổ chức của giai cấp, khi đạt đến chủ nghĩa cộng sản rồi thì không còn gai cấp lãnh đạo và gia cấp bị lãnh đạo nữa, tức là Đảng tự tiêu đi mà chỉ còn lại tổ chức Công đoàn làm nhiệm vụ quản lý xã hội và phân phối sản phẩm vật chất cho mọi người. Ông Luyến nghe xuôi xuôi nhưng còn vùng vằng.  Hừ, nói gì thì nói không thể so sánh Đảng với chiếc xe đò được…hihihi

  Rõ ràng từ có đến không thì Đảng cũng phải tự tiêu dần dần chứ không thể mất đi cái rụp. Nhà thơ Việt Phương mô tả trạng thái đó bằng chữ "lịm" trong câu "Đảng của ta khi lịm đi không sống nữa" làm người ta nhảy đựng lên phản ứng, hóa ra họ chưa hiểu được ông Lê nin nói gì về chủ nghĩa cộng sản.

     Nhìn hai tập thơ Việt Phương mới tinh được NXB Văn học in năm 2009 mới hay cuộc đời có chậm trể nhưng đang đổi mới. Và nhà Phật bảo chư pháp vô ngã, chư hành vô thường đúng lắm thay.

 

29 nhận xét:

  1. Vậy là chú có dịp ngồi ôn lại kỉ niệm rồi. Có đổ về ào ào không ạ?

    Trả lờiXóa
  2. Nó đổ về từ từ mới thấm lâu cháu ạ

    Trả lờiXóa
  3. Khi lần đầu tái bản tập thơ Cửa mở, cháu đứng bán mà ai cũng hỏi cháu là có cắt bớt câu nào, đoạn nào không đấy. Hì. Ba năm rồi bán cuốn sách thơ này của bác Việt Phương, cháu thấy phần lớn người mua là những người ở lứa tuổi chú hoặc hơn hoặc ít hơn chút. Còn đến lứa tuổi của cháu không ai biết cả.

    Trả lờiXóa
  4. Các bạn trẻ bây giờ rất nên đọc thơ Việt Phương, đó là một cách "ôn cố trí tân". Chú thuộc loại dốt thơ, nhưng bài thơ "Muôn vàn tình thân yêu trùm lên khắp quê hương" sau ngày cụ Hồ ra đi của Việt Phương theo chú là bài hay nhất trong các bài thơ về đề tài đó. Tình yêu vốn rất hay, nhưng làm thơ về tình yêu lại khó hay. Bài Anh bắt đầu từ em là một bài thơ tình hay, các bạn trẻ đang yêu hiện nay vị tất đã làm hay hơn được.
    Anh cố tìm điều dễ ghét trong em
    Tìm được rồi anh càng thấy yêu thêm
    Nghe đầy rẫy nghịch lí nhưng tình yêu đúng là như vậy. Tình yêu có lý lẽ riêng, có tiếng nói riêng mà Việt Phương nghe được, ghi lại được. Cháu có thấy thế không.

    Trả lờiXóa
  5. Các bạn trẻ bây giờ rất nên đọc thơ Việt Phương, đó là một cách "ôn cố trí tân". Chú thuộc loại dốt thơ, nhưng bài thơ "Muôn vàn tình thân yêu trùm lên khắp quê hương" sau ngày cụ Hồ ra đi của Việt Phương theo chú là bài hay nhất trong các bài thơ về đề tài đó. Tình yêu vốn rất hay, nhưng làm thơ về tình yêu lại khó hay. Bài Anh bắt đầu từ em là một bài thơ tình hay, các bạn trẻ đang yêu hiện nay vị tất đã làm hay hơn được.
    Anh cố tìm điều dễ ghét trong em
    Tìm được rồi anh càng thấy yêu thêm
    Nghe đầy rẫy nghịch lí nhưng tình yêu đúng là như vậy. Tình yêu có lý lẽ riêng, có tiếng nói riêng mà Việt Phương nghe được, ghi lại được. Cháu có thấy thế không.

    Trả lờiXóa
  6. Dạ! Cháu cũng thích bài thơ Anh bắt đầu từ em của bác ấy.
    Theo cháu thì mọi thứ trên đời này tồn tại được bởi bản chất chúng đầy rẫy những nghịch lý.

    Trả lờiXóa
  7. Bu tui chép tặng các bạn trẻ (và các bạn già) bài thơ
    ANH BẮT ĐẦU TỪ EM
    (của Việt Phương trong tập Cửa mở)

    Như trời xanh bắt đầu từ ánh sáng

    Cứ mỗi ngày anh lại muốn gặp em
    Như mỗi ngày, đêm lụi nắng ngời lên

    Chiều bâng khuâng khi hoa tim lại nở
    Anh muốn bóp trái tim mình đến vở

    Anh cố tìm điều dễ ghét trong em
    Tìm được rồi, anh càng thấy yêu thêm

    Mỗi con đường, mỗi bậc thềm, khóm lá
    Mang tình yêu, thành Tình yêu tất cả

    Mỗi việc anh làm là một đóa sương mai
    Mang hình em như mang ánh mặt trời

    Khi chưa gặp em anh mới sống cuộc đời một nửa
    Chưa biết sự cay đắng ngọt ngào và sự lạnh lùng bốc lửa

    Ta chẳng thể nào không trở thành nhau
    Đêm mọc sao lên trời mở chiều sâu

    Đến bây gìờ từ đâu không nhớ nửa
    Buổi sáng mai nao lại chẳng ban đầu

    Trả lờiXóa
  8. Đôi khi những nghịch lí làm bật lên chân lí

    Trả lờiXóa
  9. Già trẻ ai cũng cần được yêu và sống trong tình yêu hén chú.

    Trả lờiXóa
  10. Có nhà thơ nào đó nói

    Dù rằng đau khổ đến bào nhiêu
    Dù héo lòng ta thật đến nhiều
    Ta thấy rằng yêu và thất vọng
    Còn hơn là sống chẳng hề yêu

    Trả lờiXóa
  11. Tôi ở miền Nam chưa có dịp đọc thơ của Việt Phương, nhưng qua những gì bác Bu đã trích dẫn thì đây là một người chân thật...

    Trả lờiXóa
  12. Hì. Sống mà không yêu thì quả là "chết còn hơn".

    Trả lờiXóa
  13. Nhưng lại không chết được mà vẫn phải sống thế mới oái oăm.. hihihi

    Trả lờiXóa
  14. Chân thật và dũng cảm nữa PNH à

    Trả lờiXóa
  15. Hì. Cháu thấy ai cũng yêu mà chú.

    Trả lờiXóa
  16. Té ra bác BU còn có tài làm mối giỏi, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác Lê vào hoàn cảnh cụ thể nước ta, để đối phương không cựa quậy được nữa. Ha ha...

    Trả lờiXóa
  17. Cám ơn anh Bu về những bài post gần đây_ về những con người dũng cảm lựa chọn cách sống nghiêng về sự chân thật ..chân thật cả khi khóc và khi cười .
    Thơ không có chỗ cho sự dối trá ..nên thơ dối trá thường thì nhạt và ...buồn cười _ buồn cười giống câu thơ của một nhà thơ lớn anh Bu trích đăng_

    Gió sẽ tìm đọc Việt Phương khi có thể và hy vọng anh Bu giới thiệu thêm được một vài nhân vật sống hào hùng trong bất trắc ...để tin rằng dù cuộc đời này có đầy những dối trá đến đâu sự chân thật vẫn có chỗ để tỏa sáng.

    Trả lờiXóa
  18. Đọc lại chợt thấy một chút xót xa về một ý thức hệ đã qua!!

    Con mình sanh ra, tiếng con nói đầu lòng không là tiếng gọi "ba ba" "măm măm", tiếng gọi cha gọi mẹ, mà lại gọi Stalin!! Mà mới 8, 9 tháng thì hay một tuổi thì làm sao mà cháu nhận biết được Stalin là ai! Cái mà cháu nhận biết đầu tiên phải là bầu sữa mẹ, nếu không kịp cho cháu bú thì cháu sẽ khóc thét lên ấy chứ... kế đến là nhận biết nhưng khuôn mặt thương yêu vây quanh cháu mà thôi!

    Chúng ta cường điệu sự kiện, máy móc giáo điều đã quá lâu quá lâu.

    Trả lờiXóa
  19. Dù sao thì vẫn hơn không? nếu không thì sẽ tiếp tục bóp chết những sáng tạo của biết bao thế hệ nữa anh Bu nhỉ!

    Trả lờiXóa
  20. Bài thơ anh chọn để tặng cho bạn bè già trẻ thật là hay.

    Thế hệ của M bị nhồi nhét văn học lãng mạn, nên đầu óc chỉ mụ mị trong đống thơ tình và chuyện tình đọc trong hệ thống văn học của thời kỳ Trung cổ và hiện kim.. Nên đôi khi xa rời hiện thực.. Tối ngày hát những bài hát của TCS, của Phạm Duy, những bản nhạc lãng mạn của thời tiền chiến.. .. Nên tâm hồn bị treo ngược ở trên cành cây... Thấy hoa thấy cỏ cũng xốn xang cõi lòng; thấy sao Hôm mọc, lại thương sao Mai buổi sớm lẻ loi, hai ánh sao Sâm - Thương ấy chẳng bao giờ gặp gỡ!! Hình như có bài thơ về Sâm Thương!

    Lại thêm nữa...

    " Sao tua chín cánh nằm kề
    Thương em từ thủa mẹ về với cha
    Sao tua chín cánh nằm ngang
    Thương em từ thủa mẹ mang trong lòng..."


    Làm gì mà có chuyện thương em từ thủa .. này tới thủa kia.. vậy mà thi nhân xưa khi yêu đã đau đáu thốt ra và truyền đến bây giờ.

    Nên M thấy bài thơ của VP mà anh chép thật là hay!

    Trả lờiXóa
  21. Giờ đọc bài này của bác Bu em mới biết về thơ và nhà thơ Việt Phương! chứng tỏ hồi xưa thế hệ chúng em đã được bao bọc quá kỹ bởi nền thơ Cách mạng, giáo điều...

    Trả lờiXóa
  22. Em khác chị ...vì em cám ơn thời em đi học , chính chất lãng mạn trong văn học thời ấy nó nuôi dưỡng tâm hồn ta cho đến bây giờ ...Tâm hồn bị treo ngược vẫn còn hơn bị đắm chìm vào thứ chém giết hận thù chị ạ .
    Sao chị lại nghĩ thế nhỉ ?

    Mỗi người cảm nhận tình yêu một cách khác nhau ...Thơ cũng thế và chẳng có tình yêu nào gọi là thanh cao mà không có lãng mạn hay tình yêu có lãng mạn là không thanh cao cả ...

    Là người làm việc dạy học , em hiểu vì sao những người trẻ bây giờ không thể yêu môn Văn

    Trả lờiXóa
  23. Em cũng như chị Gió, tuy không lãng mạn trên mây trên gió nhưng lại không bao giờ nghĩ rằng mình bị gò bó bởi những điều giáo điều bởi vì thầy cô giáo em chẳng ai mang những giáo điều ra dạy học trò cả.

    Trả lờiXóa
  24. Thơ Việt Phương nổi tiếng một thời mà thuthuy không để ý là sao nhỉ?
    Đừng có bao giờ dứt bỏ nhau
    Yêu nữa người ơi chưa đủ đâu
    Đôi nào cần nối tình dang dở
    Đây trái tim ta hiến nhịp cầu...
    Thơ VP đấy, có khi Thủy đã đọc mà không để ý tác giả...

    Trả lờiXóa
  25. Cho nên Gió vẫn chưa hiểu ý ngược trong comment của Chị đó Gió ơi!

    Trả lờiXóa
  26. Chị nói vầy là em hiểu rồi ...Sorry chị ! :))

    Trả lờiXóa
  27. Chẳng có gì Gió ơi! cũng cùng ở trong một dòng sông, có nhiều con sóng lăn tăn mà Gió nhỉ!

    Trả lờiXóa
  28. Dạ , đúng thế nên dù ta chưa từng biết nhà thơ VP ..lần đầu đọc thơ ông qua trích của anh Bu ta vẫn cảm xúc ...cảm xúc bởi cả cách chọn để bày tỏ cảm xúc chân thật của ông nữa chị hén

    Trả lờiXóa
  29. Không bàn đến 'Đảng đang lịm dần..." gì đo, những vần thơ tình của nhà thơ Việt Phương đã làm em xúc động, rất xúc động ... Dường như nó thấm sâu vào từng ngóc ngách lòng mình. Cám ơn anh Bu ! Bài viết rất hay. Phải liên hệ QA gấp !

    Trả lờiXóa